مدیریت بحران در سازمان
در حقیقت مفهوم مدیریت در هر سازمان یا کسب و کاری وقتی اهمیت اصلی خود را نشان می دهد که سازمان با یک چالش یا بحران مواجه شده باشد. در حقیقت وقتی یک سازمان یا کسب و کار با یک چالش جدی و در مرحله بالاتر با یک بحران جدی مواجه شود، منافع اعضا و سهامداران و حتی بقای خود سازمان یا کسب و کار می تواند در معرض تهدید قرار بگیرد. اما اینجاست که یک مدیریت اصولی و پیش بینی شده برای روزهای سخت و بحرانی میتواند بدون آسیب جدی، کسب و کار و سازمان را از طوفان حوادث عبور دهد. در این مطلب قصد داریم به این مفهوم کلیدی در مدیریت یعنی مدیریت بحران در سازمانها به صورت ویژه بپردازیم.
تعریف بحران در سازمان
برای اینکه به توضیح مدیریت بحران در سازمانها بپردازیم لازم است ابتدا به تعریف بحران اقدام نماییم. بحران تعاریف بسیار متعددی دارد و هرگز کارشناسان برای آن به تعریف واحدی دست پیدا نکرده اند. اما به بیان ساده می توان گفت بحران یک تهدید جدی برای موجودیت شخص، سازمان است که در صورتی که با برنامهریزی و هوشمندانه مدیریت نشود میتواند عواقب خطرناکی داشته و حتی به نابودی بیانجامد. برای کسب و کارهای امروزی خیلی مهم است که از قبل حتما برای روزهای بحرانی پیش بینیهای لازم شده باشد. بحرانها میتوانند یا به سازمان خسارت به ویژه از نوع مالی وارد نمایند. همچنین میتوانند به اعتبار سازمان لطمه وارد نمایند. اما در شرایط حاد، بحرانها میتوانند موجودیت سازمان را نیز مورد تهدید قرار دهند.
مدیریت بحران در سه برهه پیش، حین و پس از وقوع بحران
به منظور مدیریت بحران لازم است مساله در سه برهه زمانی قبل، حین و پس از وقوع بحران به درستی تعریف شود و وظایف برای هر یک از این شرایط به درستی تقسیم بندی شده باشد. این موضوع را در سطح کلان در یک شهر می توان مثال زد که در معرض سیل قرار گرفته است. مسئولان شهری با کمک رسانه ها پیش از وقوع سیل باید به مردم اطلاع رسانی کرده و شهر را به عنوان مثال تخلیه نمایند. در حین وقوع سیل نیز باید سعی شود به افرادی که به هر دلیلی نتوانستهاند به موقع محل را ترک کنند توسط ارگانهای امدادی امداد رسانی شود. پس از سیل نیز باید به افرادی که خانه و زندگی خود را از دست دادهاند انواع کمکها از جمله کمکهایی در بازسازی منازلشان صورت گیرد. در مورد سازمانها و کسب و کارها نیز به همین صورت باید اقدام شود.
در مرحله پیش از بحران، به پیشگیری از بحران و آمادگی برای مقابله با آن پرداخته می شود.
در مرحله حین بحران، باید به مقابله با چالش های بحران پرداخته شود.
در مرحله پس از بحران، باید به جبران خسارات وارده و مقابله با بحران های مشابه در آینده پرداخته شود. پیشگیری از بحران های بعدی، نیازمند کاهش اثر خطرات شناخته شده ای است که شاید مجددا در آینده به بحران بیانجامند. این اقدام باید در برنامه مدیریت خطر سازمان گنجانده شود. جهت جلوگیری و پیش بینی بحران و مقابله با آن پیشنهاد می کنیم مقاله MBA چیست؟ را مطالعه کنید.
نیاز به تیم مدیریت بحران در هر سازمان و کسب و کار
همان طور که عرض شد قبل از وقوع بحران باید به فکر بوده و برای آن زمان یک تیم مسئول تعیین کرده و اقدامات مقتضی پیش بینی شده باشد. در حقیقت تیم مدیریت بحران در هر سازمان یا کسب و کاری باید وجود داشته باشد. اعضای تیم مدیریت بحران هر سازمان یا کسب و کاری معمولا از بخش روابط عمومی، بخش حقوقی، بخش اجرایی، بخش امور مالی و بخش منابع انسانی انتخاب می شوند که کلیه حیطه های تصمیم گیر در زمینه مقابله با بحران را در بر بگیرند.
البته ترکیب تیم بسته به نوع بحران می تواند متغیر باشد و بر اساس نوع فعالیت سازمان و نوع مشکل و بحرانی که سازمان را تهدید می کند می تواند تعیین شود. به عنوان مثال، چنان چه سازمان با بحرانی دست و پنجه نرم میک ند که به سیستم های کامپیوتری و الکترونیک مرتبط است، باید افرادی از بخش فناوری اطلاعات و انفورمانیک و کامپیوتر نیز در تیم مدیریت بحران آن سازمان حضور داشته باشند. به این ترتیب، تا حد زیادی در وقت صرفه جویی خواهد شد، زیرا اعضای تیم پیشاپیش می دانند که در زمان وقوع بحران چه وظایفی را باید برعهده بگیرند و در موقع وقوع بحران دیگر برای تصمیم گیری وقت تلف نخواهند کرد و فقط اقداماتی که از قبل در جلسات خود پیش بینی کرده اند را اجرا خواهند کرد.